Wymagania pokarmowe rzepaku

Przystępując do uprawy rzepaku, należy mieć na uwadze, że zalicza się on do roślin o bardzo dużych potrzebach pokarmowych. 

Tabela 1. Przybliżone jednostkowe pobranie makroelementów przez rzepak ozimy, kg/t nasion + odpowiednia masa słomy

*1 kg Mg = 1,66 kg MgO; 1 kg **S = 2,5 kg SO3

Przyjmuje się, że przed siewem rzepak powinien być nawożony przede wszystkim fosforem, potasem i azotem, a w razie potrzeby także magnezem. Jesienne nawożenie magnezem należy traktować jako podstawowe zwłaszcza w sytuacji, gdy rzepak uprawiamy na glebach o niskiej zasobności w ten składnik. 

Tabela 2. Klasy zasobności przyswajalnego magnezu w glebie, mg Mg/100 g gleby 

W takim przypadku nawożenie należy koniecznie wykonać przed siewem lub po wschodach rzepaku jesienią, a na wiosnę wskazane jest przeprowadzenie nawożenia uzupełniającego. Natomiast, gdy gleba charakteryzuje się co najmniej krytyczną zawartością tego składnika, tj. znajduje się ona w górnych granicach zasobności średniej, nawożenie podstawowe magnezem z powodzeniem można przeprowadzić późną jesienią lub wczesną wiosną.

Jak stosować fosfor na rzepak?

System nawożenia fosforem i potasem powinien być tak opracowany, aby po zbiorze przedplonu doprowadzić zasobność gleby w przyswajalny potas do co najmniej górnego zakresu poziomu średniego. Gleba lekka winna natomiast charakteryzować się zakresem zasobności na poziomie klasy wysokiej.

Tabela 3. Klasy zasobności przyswajalnego fosforu i potasu w glebie, mg/100 g gleby

Jednocześnie zasobność gleby w fosfor przed siewem rzepaku powinna kształtować się co najmniej w górnym zakresie zasobności średniej, tj. 14-15 P2O5/100 g gleby, a najlepiej, aby była wysoka (około 18 mg P2O5/100 g gleby). Gdy posiadamy tak przygotowane stanowisko, można znacząco ograniczyć nawożenie przedsiewne rzepaku tymi składnikami w stosunku do potrzeb pokarmowych, gdyż znaczna część zapotrzebowania roślin na te składniki zostanie pokryta z zasobów glebowych.

W takim przypadku, przy powyższej zasobności, aby uzyskać plon w granicach 4-5 ton nasion z hektara wskazane jest nawożenie w zakresie 120-180 kg K2O/ha i 70-110 kg P2O5/ha. Natomiast na glebach o niskiej zasobności nawożenie należy zwiększyć o około 25-50% w stosunku do potrzeb (część składnika wprowadzona w nawozach przeznaczona jest na podniesienie zasobności gleby).  

Nawożenie rzepaku azotem

Planując nawożenie azotem, trzeba mieć na uwadze, że w okresie jesiennym nie jest wskazana zarówno nadmierna podaż, jak i deficyt tego składnika w glebie. Gdyż składnik ten z jednej strony między innymi powoduje przyspieszenie wzrostu rośliny, co przed zimą nie zawsze jest korzystne, a także zwiększa zawartość wody w roślinie, co zmniejsza ich zimotrwałość.

Natomiast z drugiej strony trzeba wiedzieć, że prawidłowo rozwinięty łan rzepaku, tj. posiadający 10-12 w pełni rozwiniętych liści już jesienią powinien pobrać około 80, a łany wybujałe znacznie ponad 100 kg N/ha, gdyż deficyt tego składnika w roślinie prowadzi do ograniczenia jej potencjału plonotwórczego.

Zatem, aby zapewnić odpowiednią fazę rozwojową roślin przed zimą, jak i ich właściwe odżywienie w standardowych warunkach, tj. uprawiając rzepak po zbożach, zalecane jest nawożenie przedsiewne rzepaku tym składnikiem w ilości około 40-50 kg N/ha.

Jednocześnie w sytuacji, gdy w okresie jesiennej wegetacji pojawią się na roślinach objawy niedoboru tego składnika (fot. 1.), należy przeprowadzić korektę nawożenia, stosując nawożenie doglebowe lub dolistne, które ma pierwszeństwo zwłaszcza w późniejszym okresie jesiennej wegetacji. Wówczas szczególnie wskazany jest szybko dostępny azot, który z jednej strony korzystnie wpływa na odżywienie roślin, a z drugiej stanowi mniejsze zagrożenie dla prawidłowego ich „przygotowania” do zimy.